การฝึกวัวควายใช้เทียมเกวียน

      การใช้เกวียนที่ต้องเทียมวัวหรือเทียมควายเป็นกำลังลากแทนแรงคนจำเป็นต้องฝึกวัวควายเข้าเทียมเกวียนให้ได้ก่อนซึ่งจะเริ่มฝึกเมื่ออายุประมาณ ๓-๔ ปี และฝึกเฉพาะวัวเพศผู้ที่ “ตอน” แล้วเท่านั้นเพราะแข็งแรงกว่าวัวเพศเมียถ้าเป็นควายจะใช้ทั้งควายเพศผู้และเพศเมีย  ส่วนใหญ่ชาวบ้านมักฝึกสัตว์เลี้ยงของตนเองซึ่งอาจต้องใช้เวลามากกว่า ๑ สัปดาห์ แต่ถ้าใช้ “หมอฝึก” ที่มีความชำนาญโดยเฉพาะจะใช้เวลาไม่เกิน ๑ สัปดาห์  

      การฝึกวัวเทียมเกวียนมักเริ่มฝึกวัวใหม่เป็นคู่ ๆ ก่อนโดยผูกเชือกค่าววัวข้างซ้ายไว้กับสายตะพายวัวทั้ง ๒ ตัว มีคน ๒ คนช่วยกันจับพาเดินลากเกวียนและมีคนนั่งขับเกวียน ๑ คน เมื่อวัวทั้งคู่เทียมเกวียนได้แล้วเวลาใช้งานเทียมเกวียนจริงจะต้องให้วัวตัวนั้นเข้าเทียมข้างแอกด้านที่เริ่มฝึกเท่านั้นจะเปลี่ยนอีกข้างไม่ได้ วัวจะกระโดดเพราะไม่เคยชินคือเมื่อแรกเริ่มฝึกอยู่ข้างซ้ายก็ต้องให้อยู่ข้างซ้ายตลอด ถ้าเริ่มฝึกอยู่ข้างขวาก็ต้องให้อยู่ข้างขวาตลอดแม้จะสลับคู่เปลี่ยนตัวกันเข้าเทียมก็จำเป็นต้องให้อยู่ข้างแอกที่ฝึกมาแต่แรกเริ่มส่วนการฝึกควายก็เช่นเดียวกัน

      วัวควายส่วนใหญ่จะฝึกเทียมเกวียนได้ไม่ยากนักเพียงแค่ผูกเข้ากับเกวียนแล้วให้เดินตามเกวียนก็สามารถเข้าเทียมเกวียนใช้งานจริงได้ แต่วัวบางตัวไม่เชื่องจะดื้อดึงหรือขัดขืนเมื่อจับเข้าฝึกเทียม โดยการสลัดแอกหรือแสดงท่าทางว่าต้องการนอนซึ่งในภาคอีสานเรียกวัวที่แสดงอาการเช่นนี้ว่า วัวแคะ เป็นวัวที่ฝึกยากหรือไม่สามารถฝึกได้หรือไม่ยอมคุ้นเคยกับแอกเกวียน  วัวที่ผ่านการฝึกเทียมเกวียนแล้วจะคุ้นเคยกับสัญญาณการบังคับวัวจากคนขับเกวียนซึ่งสัญญาณที่ใช้กับวัวเทียม ได้แก่ เชือกค่าว ไม้กะตัก (ไม้ปฏัก) และเสียงคำสั่ง เช่น
      สั่งให้เดิน : คนขับจะสะบัดเชือกค่าวเบา ๆ พร้อมออกเสียง ฮื่อ เฮ่อ เฮ่ย-เฮ่ย หรือ ฮึ่ย-ฮึ่ย ถ้าต้องการให้วัวเทียมเดินตรงไปคนขับจะจับเชือกให้ตึงเล็กน้อย
      สั่งให้เลี้ยว : ถ้าต้องการให้เลี้ยวไปทางซ้ายก็ให้กระตุกดึงเชือกค่าวของวัวตัวที่อยู่ด้านซ้ายที่ต้องการให้เลี้ยวพร้อมทั้งใช้ไม้กะตักแทงสะโพกด้านนอกของวัวอีกตัวหนึ่งเป็นการบอกให้เลี้ยวตามวัวตัวที่ถูกดึงเชือกค่าวหรือถ้าต้องการให้เลี้ยวขวาจะใช้การกระตุกเชือกหรือสะบัดเชือกเพื่อสั่งให้เลี้ยวขวา
      สั่งให้จอด : เมื่อต้องการสั่งให้หยุดเพื่อจอดเกวียน คนขับต้องดึงเชือกค่าวให้ตึงพร้อมกันทั้ง ๒ ตัว พร้อมกับสั่ง “หยุด” คนขับเกวียนทางภาคกลางหลายแห่งจะบอกว่า “ยอ” หรืออาจไม่ต้องบอกก็ได้เพราะเมื่อดึงเชือกค่าวจนตึงวัวจะรู้ว่าต้องหยุด